بهار و تابستان
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
سیده نرگس موسویان1 
، فواد عشقی*1 ، ساره حسینی2
، فواد عشقی*1 ، ساره حسینی2
1- دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
2- گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان
2- گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان
چکیده: (1 مشاهده)
مقدمه و هدف: در شرایط امروزی، سرعت و گستره تجارت تا بدان حد می‌باشد که سهم تعدادی از کشورها در تجارت جهانی بر سهم آنان از تولید جهانی پیشی گرفته است. در این روند به لحاظ آن که حجم تجارت جهانی هر ساله افزایش می‌یابد، لازم است تا در هر کشور همگام با رشد تجارت جهانی، تلاش‌های مضاعف و مستمر صورت پذیرد. با توجه به پایان‌پذیر بودن منابع نفت، توسعه صادرات غیر نفتی ضرورتی گریز ناپذیر است. از اینرو صادرات غیر نفتی، صادرات محصولات کشاورزی به ویژه مرکبات نقش مهم و جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد کلان کشور دارد. استان مازندران با 116 هزار هکتار، بیشترین سطح زیرکشت و با 3/2 میلیون تن، بیشترین میزان تولید و رتبه دوم عملکرد در واحد سطح مرکبات کشور را به خود اختصاص داده است، سهم استان مازندران از تولید جهانی مرکبات نیز حدود 65/1 درصد می‌باشد و سطح زیر کشت باغ‌های مرکبات کشور حدود 215 هزار کیلومتر است، که بیش از 45 درصد آن در اختیار استان مازندران است. هدف از این تحقیق شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر صادرات مرکبات است.
مواد و روش‌ها: با استفاده از نظر 30 نفر از خِبرگان و متخصصان مرتبط با حوزه صادرات مرکبات و اعضای هیأت علمی متخصص استان مازندران در این امر است. در این راستا، از پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته به‌منظور شناسایی عوامل مؤثر و حائز اهمیت در صادرات مرکبات از پنج دیدگاه بازاریابی، حمل و نقل، مقررات اداری و گمرکی، انبارداری و بسته‌بندی و از تکنیک اِنتروپی به‌منظور محاسبه وزن آن‌ها استفاده شده است. در ادامه از روش تاپسیس برای اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر صادرات مرکبات استفاده گردید. این پژوهش با استفاده از 30 پرسشنامه، 34 عامل (شاخص) موثر بر صادرات مرکبات را از جنبه‌های بازاریابی، حمل و نقل، مقررات اداری و گمرکی، انبارداری و بسته‌بندی شناسایی نموده است که شامل 11 عامل بازاریابی (وجود واسطه در بازاررسانی مرکبات، عدم آشنایی با اصول بازاریابی توسط فعالان صادرات مرکبات، هزینه بالای حمل و نگهداری مرکبات، کیفیت مرکبات ارسالی برای صادرات، نداشتن برند معتبر بین المللی، عدم استمرار در صادرات، راه‌اندازی دفاتر بازرگانی در کشورهای هدف، برگزاری نمایشگاههای داخلی و خارجی برای معرفی مرکبات، عدم شناسایی خواسته‌های مصرف‌کنندگان بازار هدف، زمان طولانی برای ترخیص کالا)، 4 عامل حمل و نقل (زیر ساخت های حمل و نقل اعم از تعداد ناوگان حمل و نقل و جاده‌های کشور و ...، کیفیت وسایل حمل و نقل [داشتن سردخانه وغیره برای کاهش صدمات و کیفیت محموله]، طولانی بودن زمان حمل و نقل از تولید تا صادرات مرکبات، هزینه حمل و نقل مرکبات)، 8 عامل مقررات اداری و گمرکی (تسهیلات اعتباری و صادراتی، کم بودن و ناپایدار بودن سیاست‌های حمایتی، بالا بودن تعرفه گمرکی، روابط سیاسی و بازرگانی با کشور مقصد، قوانین پیچیده و متغیر صادرات مرکبات، تعدد مراکز تصمیم‌گیری در امر صادرات مرکبات، عدم آشنایی با قوانین تجارت بین‌المللی توسط بازرگانان، ناپایداری سیاست‌های صادراتی کشور)، 6 عامل انبارداری (کمبود ظرفیت انبارها، استانداردهای کیفی و بهداشتی انبارهای مرکبات، ایجاد امکانات ذخیره‌سازی و نگهداری مناسب مرکبات، سردخانه و محیط‌های نامناسب جهت نگهداری مرکبات، ایجاد و توسعه و تجهیز پایانه صادراتی، مکان نامناسب انبارها) و 5 عامل بسته‌بندی (سامانه بسته‌بندی مکانیزه و سورتینگ، برچسب‌گذاری مرکبات، اندازه بسته‌بندی، جذابیت بسته‌بندی، استحکام بسته‌بندی) جهت ارزیابی عوامل موثر بر صادرات مرکبات بوده است.
یافته‌ها: نتایج وزن‌دهی عوامل با استفاده از تکنیک آنتروپی نشان داد که معیار بازاریابی مرکبات با وزن (3234/0)، معیار مقررات اداری و گمرکی با وزن (2355/0)، معیار انبارداری با وزن (1761/0)، معیار بسته‌بندی با وزن (1470/0) و معیار حمل و نقل با وزن (1180/0) و همچنین از جنبه بازاریابی مرکبات، برگزاری نمایشگاههای داخلی و خارجی برای معرفی مرکبات با وزن (68275/0)، از جنبه مقررات اداری و گمرکی، تعدد مراکز تصمیم گیری در امر صادرات مرکبات با وزن (67841/0)، از جنبه انبارداری، مکان نامناسب انبارها با وزن (66667/0)، از جنبه بسته‌بندی، استحکام بسته‌بندی با وزن (60369/0) و از جنبه حمل و نقل، کیفیت وسایل حمل و نقل (داشتن سردخانه و ... برای کاهش صدمات و کیفیت محموله) با وزن (59622/0) به‌ترتیب بیشترین وزن را در بین سایر عوامل به‌خود اختصاص داده‌اند. همچنین، نتایج اولویت‌بندی عوامل با تکنیک تاپسیس نیز نشان داد بازاریابی مرکبات، مقررات اداری و گمرکی، انبارداری، بسته‌بندی و حمل و نقل به ترتیب دارای اهمیت و اولویت بالایی در صادرات مرکبات دارد.
نتیجه‌گیری: در این پژوهش نتایج اولویت‌بندی معیارها با استفاده از تکنیک تاپسیس نشان داد که برگزاری نمایشگاههای داخلی و خارجی برای معرفی مرکبات، تعدد مراکز تصمیم‌گیری در امر صادرات مرکبات، مکان نامناسب انبارها، ایجاد و توسعه و تجهیز پایانه صادراتی و روابط سیاسی و بازرگانی با کشور مقصد به ترتیب با کسب اولویت اول تا پنجم جز مهمترین عوامل تاثیرگذار بر صادرات مرکبات است. از آنجایی‌که صادرات مرکبات بر اقتصاد کشور به ویژه مازندران تاثیر بسزایی دارد، با برگزاری نمایشگاههای داخلی و خارجی برای معرفی مرکبات، کاهش مراکز تصمیم‌گیری در امر صادرات مرکبات، جانمایی مکان مناسب انبارها، ایجاد و توسعه و تجهیز پایانه صادراتی و همچنین گسترش روابط سیاسی و بازرگانی با کشور مقصد و ارایه تسهیلات اعتباری و صادراتی، بتوان نسبت به افزایش صادرات مرکبات اقدام نمود.
مواد و روش‌ها: با استفاده از نظر 30 نفر از خِبرگان و متخصصان مرتبط با حوزه صادرات مرکبات و اعضای هیأت علمی متخصص استان مازندران در این امر است. در این راستا، از پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته به‌منظور شناسایی عوامل مؤثر و حائز اهمیت در صادرات مرکبات از پنج دیدگاه بازاریابی، حمل و نقل، مقررات اداری و گمرکی، انبارداری و بسته‌بندی و از تکنیک اِنتروپی به‌منظور محاسبه وزن آن‌ها استفاده شده است. در ادامه از روش تاپسیس برای اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر صادرات مرکبات استفاده گردید. این پژوهش با استفاده از 30 پرسشنامه، 34 عامل (شاخص) موثر بر صادرات مرکبات را از جنبه‌های بازاریابی، حمل و نقل، مقررات اداری و گمرکی، انبارداری و بسته‌بندی شناسایی نموده است که شامل 11 عامل بازاریابی (وجود واسطه در بازاررسانی مرکبات، عدم آشنایی با اصول بازاریابی توسط فعالان صادرات مرکبات، هزینه بالای حمل و نگهداری مرکبات، کیفیت مرکبات ارسالی برای صادرات، نداشتن برند معتبر بین المللی، عدم استمرار در صادرات، راه‌اندازی دفاتر بازرگانی در کشورهای هدف، برگزاری نمایشگاههای داخلی و خارجی برای معرفی مرکبات، عدم شناسایی خواسته‌های مصرف‌کنندگان بازار هدف، زمان طولانی برای ترخیص کالا)، 4 عامل حمل و نقل (زیر ساخت های حمل و نقل اعم از تعداد ناوگان حمل و نقل و جاده‌های کشور و ...، کیفیت وسایل حمل و نقل [داشتن سردخانه وغیره برای کاهش صدمات و کیفیت محموله]، طولانی بودن زمان حمل و نقل از تولید تا صادرات مرکبات، هزینه حمل و نقل مرکبات)، 8 عامل مقررات اداری و گمرکی (تسهیلات اعتباری و صادراتی، کم بودن و ناپایدار بودن سیاست‌های حمایتی، بالا بودن تعرفه گمرکی، روابط سیاسی و بازرگانی با کشور مقصد، قوانین پیچیده و متغیر صادرات مرکبات، تعدد مراکز تصمیم‌گیری در امر صادرات مرکبات، عدم آشنایی با قوانین تجارت بین‌المللی توسط بازرگانان، ناپایداری سیاست‌های صادراتی کشور)، 6 عامل انبارداری (کمبود ظرفیت انبارها، استانداردهای کیفی و بهداشتی انبارهای مرکبات، ایجاد امکانات ذخیره‌سازی و نگهداری مناسب مرکبات، سردخانه و محیط‌های نامناسب جهت نگهداری مرکبات، ایجاد و توسعه و تجهیز پایانه صادراتی، مکان نامناسب انبارها) و 5 عامل بسته‌بندی (سامانه بسته‌بندی مکانیزه و سورتینگ، برچسب‌گذاری مرکبات، اندازه بسته‌بندی، جذابیت بسته‌بندی، استحکام بسته‌بندی) جهت ارزیابی عوامل موثر بر صادرات مرکبات بوده است.
یافته‌ها: نتایج وزن‌دهی عوامل با استفاده از تکنیک آنتروپی نشان داد که معیار بازاریابی مرکبات با وزن (3234/0)، معیار مقررات اداری و گمرکی با وزن (2355/0)، معیار انبارداری با وزن (1761/0)، معیار بسته‌بندی با وزن (1470/0) و معیار حمل و نقل با وزن (1180/0) و همچنین از جنبه بازاریابی مرکبات، برگزاری نمایشگاههای داخلی و خارجی برای معرفی مرکبات با وزن (68275/0)، از جنبه مقررات اداری و گمرکی، تعدد مراکز تصمیم گیری در امر صادرات مرکبات با وزن (67841/0)، از جنبه انبارداری، مکان نامناسب انبارها با وزن (66667/0)، از جنبه بسته‌بندی، استحکام بسته‌بندی با وزن (60369/0) و از جنبه حمل و نقل، کیفیت وسایل حمل و نقل (داشتن سردخانه و ... برای کاهش صدمات و کیفیت محموله) با وزن (59622/0) به‌ترتیب بیشترین وزن را در بین سایر عوامل به‌خود اختصاص داده‌اند. همچنین، نتایج اولویت‌بندی عوامل با تکنیک تاپسیس نیز نشان داد بازاریابی مرکبات، مقررات اداری و گمرکی، انبارداری، بسته‌بندی و حمل و نقل به ترتیب دارای اهمیت و اولویت بالایی در صادرات مرکبات دارد.
نتیجه‌گیری: در این پژوهش نتایج اولویت‌بندی معیارها با استفاده از تکنیک تاپسیس نشان داد که برگزاری نمایشگاههای داخلی و خارجی برای معرفی مرکبات، تعدد مراکز تصمیم‌گیری در امر صادرات مرکبات، مکان نامناسب انبارها، ایجاد و توسعه و تجهیز پایانه صادراتی و روابط سیاسی و بازرگانی با کشور مقصد به ترتیب با کسب اولویت اول تا پنجم جز مهمترین عوامل تاثیرگذار بر صادرات مرکبات است. از آنجایی‌که صادرات مرکبات بر اقتصاد کشور به ویژه مازندران تاثیر بسزایی دارد، با برگزاری نمایشگاههای داخلی و خارجی برای معرفی مرکبات، کاهش مراکز تصمیم‌گیری در امر صادرات مرکبات، جانمایی مکان مناسب انبارها، ایجاد و توسعه و تجهیز پایانه صادراتی و همچنین گسترش روابط سیاسی و بازرگانی با کشور مقصد و ارایه تسهیلات اعتباری و صادراتی، بتوان نسبت به افزایش صادرات مرکبات اقدام نمود.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
بازار محصولات کشاورزی و منابع طبیعی
دریافت: 1402/7/17 | پذیرش: 1403/5/27
دریافت: 1402/7/17 | پذیرش: 1403/5/27
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
